გაანგარიშება, რომლის უკანაც დასავლელი მოკავშირეები მზად არიან გამოაგზავნონ იარაღი და სისტემები, მუდმივად იცვლებოდა ბრძოლის ველზე ცვლილებების გამო, უკრაინის შესაძლებლობები – და მისი მოკავშირეების ნდობა – იზრდება და დასავლური ძალები არეგულირებენ თავიანთ აზროვნებას, თუ რა ნაბიჯები შეიძლება გამოიწვიოს გაუსაძლისი ესკალაცია. რუსეთი, რომელიც ატომურ საფრთხეებს წარმოადგენდა.
გასულ კვირას, ბრიტანეთი გახდა პირველი ქვეყანა გპირდებით დასავლური წარმოების მთავარ საბრძოლო ტანკებს უკრაინაში. პრემიერ-მინისტრის ოფისმა განაცხადა, რომ ბრიტანეთი უახლოეს კვირებში გაგზავნის 14 Challenger 2 ტანკს – ეს მცირე რაოდენობაა, მაგრამ შეიძლება ზეწოლას სხვა პოტენციურ კონტრიბუტორ ქვეყნებზე. მაგრამ ბრიტანეთს არ აქვს ბევრი ტანკი. შეერთებულმა შტატებმა შეაჩერა საკუთარი M1 Abrams ტანკების გაგზავნა, იმ მიზეზით, რომ შეშფოთებულია უკრაინის შესაძლებლობების შენახვაზე.
ამან ყურადღება მიიპყრო გერმანიის ლეოპარდებზე, რომელთაგან დაახლოებით 2000 მიმოფანტულია ევროპაში. პოლონეთი და ფინეთი აცხადებენ, რომ სურთ თავიანთი ლეოპარდების ნაწილი უკრაინაში გაგზავნონ. დაჭერა: მყიდველებთან გარიგების თანახმად, გერმანიის მთავრობამ უნდა მოაწეროს ხელი ნებისმიერ ტრანსფერს.
დასავლეთის თავდაცვის ოფიციალური პირები, მათ შორის აშშ-ს თავდაცვის მდივანი ლოიდ ოსტინი და მისი ახლად დანიშნული გერმანელი კოლეგა, არიან შეხვედრა პარასკევს რამშტეინის საჰაერო ბაზაზე გერმანიაში, რათა განიხილონ უკრაინის შემდგომი სამხედრო დახმარება. ზოგიერთი ოფიციალური პირი და ანალიტიკოსი იმედოვნებდა, რომ ლეოპარდის ტანკების შესახებ განცხადება შეიძლება გამოვიდეს ამ შეხვედრიდან – მაგრამ გერმანიის თავდაცვის მინისტრმა ბორის პისტორიუსმა თქვა, რომ ბერლინი ჯერ კიდევ იწონის გადაწყვეტილებას.
აი, რა უნდა იცოდეთ გერმანიის პოზიციის შესახებ სამხედრო დახმარების შესახებ:
რატომ იღებს გერმანიას გადაწყვეტილება, შეუძლიათ თუ არა სხვა ქვეყნებს ლეოპარდის ტანკების გაგზავნა უკრაინაში?
გერმანიაში წარმოებული და პირველად 1979 წელს წარმოდგენილი Leopard 2 მთავარი საბრძოლო ტანკი მსოფლიოში ერთ-ერთ საუკეთესოდ ითვლება. ეს არის ათზე მეტი ევროპელი სამხედროსთვის, პლუს კანადისა და თურქეთის აღჭურვილობის ძირითადი ნაწილი.
უკრაინის საგარეო საქმეთა და თავდაცვის მინისტრები გაიმეორეს თავიანთი თხოვნა ხუთშაბათს მიეწოდება ლეოპარდები, „უკრაინის მილიონობით მშვიდობიანი მოქალაქის გულისთვის“. ისინი დაჰპირდნენ, რომ უკრაინული ძალები გამოიყენებდნენ იარაღს მხოლოდ მათი ქვეყნის საერთაშორისოდ აღიარებულ საზღვრებში – გარანტია, რომელიც მიზნად ისახავს ესკალაციის შიშის შემსუბუქებას.
მთავარი საბრძოლო ტანკები უფრო მძიმე და მძლავრია ვიდრე ქვეითი საბრძოლო მანქანები და ისინი გამიზნულია სხვა ტანკების დასაკავებლად და მტრის ხაზების გასარღვევად. ჯავშანტექნიკა, რომელიც შეერთებულმა შტატებმა და გერმანიამ უკვე დააპირეს, ძირითადად ქვეითების ტრანსპორტირებასა და მხარდაჭერას ითვალისწინებს.
მაგრამ იმის გამო, რომ ტანკები დამზადებულია გერმანიაში, სხვა ქვეყნებმა, რომლებმაც ისინი შეიძინეს, უნდა მიიღონ ნებართვა ბერლინიდან, რომ გადაიტანონ ისინი მესამე ქვეყნებში. დამტკიცების გადაწყვეტილება ეკისრება გერმანიის კანცლერს ოლაფ შოლცს.
ზოგიერთი ევროპელი ჩინოვნიკი და ანალიტიკოსებმა მოუწოდეს გერმანიას შეუერთდეს ქვეყნების კონსორციუმს, რომლებიც თითოეულს შეაქვს რამდენიმე ლეოპარდის ტანკს უკრაინაში განკუთვნილ ფლოტში. პოლონეთმა და ფინეთმა გამოთქვეს მონაწილეობა მიიღონ სურვილი, თუმცა არცერთ ქვეყანას ჯერ არ წარუდგენია ოფიციალური მოთხოვნა ბერლინში დასამტკიცებლად.
პოლონეთის პრემიერ-მინისტრმა მატეუშ მორავიეცკიმ ოთხშაბათს ღამით განაცხადა, რომ მისი ქვეყანა აღმოსავლელ მეზობელს გაუგზავნის 14 ტანკ Leopard 2-ს, გერმანიის თანხმობით ან მის გარეშე.
ცალმხრივად წინსვლა ვარშავასა და ბერლინს შორის პოლიტიკური და სახელშეკრულებო ურთიერთობების „საკმაოდ უპრეცედენტო დარღვევა“ იქნება, თქვა იაკუბ ებერლემ, პრაღის საერთაშორისო ურთიერთობების ინსტიტუტის კვლევის დირექტორმა. ”მოკლედ, პოლონეთის მთავრობა, ალბათ, იურიდიულად ძალიან რთულ ვითარებაში აღმოჩნდებოდა მრავალ ფრონტზე.”
რატომ ერიდებოდა გერმანია ისტორიულად სამხედრო დახმარების გაგზავნას?
გერმანიის გრძელვადიანი თავშეკავება საგარეო კონფლიქტებში ჩასვლისთვის მომდინარეობს მეორე მსოფლიო ომის დროს დანაშაულზე აგებული ნორმებიდან და პოლიტიკიდან. მას შემდეგ, რაც ათწლეულების განმავლობაში, გერმანიას სურს თავი აარიდოს სამხედრო აგრესიულად განხილვას, ძირითადად თავს არიდებს იარაღის ექსპორტს კონფლიქტის ზონებში.
შედეგად, გერმანიას უსაფრთხოებისა და საგარეო პოლიტიკის წრეებში ხშირად უწოდებენ პაციფისტურს. მაგრამ ზოგიერთი ანალიტიკოსი უარყოთ ეს ინტერპრეტაციახაზს უსვამს იმ მნიშვნელოვან რესურსებს, რომლებიც დასავლეთ გერმანიამ გამოიყენა ცივი ომის პერიოდის არმიისა და აშშ-ს ბირთვული იარაღის მასპინძლობისთვის, ასევე გერმანიის სამხედრო ინტერვენციებზე, როგორც ნატოს კოალიციების ნაწილი სერბეთში 1990-იან წლებში და მოგვიანებით ავღანეთში.
გერმანიამ 2014 წელს გაუგზავნა სარაკეტო ყუმბარები ქურთების ძალებს, რომლებიც ებრძოდნენ ისლამურ სახელმწიფოს ერაყში, რომელიც მიზნად ისახავდა იეზიდების ეთნიკურ უმცირესობას. კრიტიკოსები აღნიშნავენ, რომ გერმანიის თავდაცვის ინდუსტრიამ ასევე მიყიდა იარაღი ავტორიტარულ ლიდერებს.
გერმანიის მიდგომა საერთაშორისო კონფლიქტისადმი ემყარება ომისადმი პრინციპულ ზიზღს, ვიდრე დიპლომატიის ღრმა უპირატესობას და ეკონომიკური კავშირების მეშვეობით ცვლილებების გატარების იდეას, ამტკიცებს ებერლე.
უკრაინის ომმა ბერლინი განსაკუთრებით არასასიამოვნო მდგომარეობაში ჩააგდო, რადგან გერმანია – ოდესღაც პოლიტიკურად და გეოგრაფიულად გაყოფილი საბჭოთა ბლოკსა და დასავლეთს შორის – რუსეთთან უფრო მჭიდრო კავშირებს ინარჩუნებდა, ვიდრე მის ბევრ თანატოლს. შოლცის წინამორბედი, ანგელა მერკელი, რომელიც გაიზარდა აღმოსავლეთ ბერლინში და თავისუფლად ლაპარაკობს რუსულ ენაზე, დაეხმარა 2014 წელს რუსეთთან ცეცხლის შეწყვეტის შესახებ შეთანხმების დადებაში სადავო უკრაინის რეგიონში, დონბასში. მაგრამ მან ასევე გააღრმავა გერმანიის დამოკიდებულება რუსულ წიაღისეულ საწვავზე და ურჩია პრეზიდენტ ბარაკ ობამას არ გაეგზავნა ლეტალური დახმარება უკრაინაში 2014 და 2015 წლებში. იტყობინება Washington Post.
შოლცის პარტია, სოციალ-დემოკრატები, მოსკოვის მიმართ განსაკუთრებულ სიმპათიურ პოზიციას ინარჩუნებს. მას შემდეგაც კი, რაც რუსეთი უკრაინაში თებერვალში შეიჭრა, შოლცის პარტიის ზოგიერთმა დეპუტატმა განაცხადა, რომ რუსეთთან თანამშრომლობა აუცილებელი იქნება ევროპის უსაფრთხოებისთვის.
როგორ შეცვალა ომმა გერმანიის მიდგომა?
თავდაპირველად, გერმანიის პოზიცია უფრო ერთნაირი ჩანდა: თებერვალში შეჭრამდე რამდენიმე კვირით ადრე, როდესაც რუსეთი აგროვებდა ჯარებს უკრაინის საზღვრის გასწვრივ, აღმოსავლეთ ევროპის ოფიციალური პირები აკრიტიკებდნენ გერმანიას მხოლოდ 5000 ჩაფხუტის დაპირების გამო უკრაინის თავდაცვითი ძალისხმევის მხარდასაჭერად.
რუსეთის შემოჭრიდან ორი დღის შემდეგ, შოლცმა გამოაცხადა ა “Zeitenwende” – ან “ეპოქის შემობრუნება” – როგორც მან განაცხადა, გერმანია პირდაპირ შეიარაღებას უკრაინას და სხვა ქვეყნებს გერმანული წარმოების იარაღით ამის უფლებას მისცემს. შოლცმა ასევე პირობა დადო, რომ გერმანია დაიწყებს მშპ-ს მინიმუმ 2 პროცენტის დახარჯვას თავდაცვისთვის, რაც ნატოს სამიზნეა.
ომის დაწყებიდან თითქმის ერთი წლის შემდეგ, გერმანიის მთავარი ცენტრისტული პარტიები უკრაინის შეიარაღების აუცილებლობას უკავშირდებიან, თქვა ებერლემ.
ბერლინის იარაღის გადაცემის სიგნალი იმაზე მეტყველებს, რომ იგი აპირებს უფრო მნიშვნელოვანი როლის შესრულებას ევროპის უსაფრთხოებასა და თავდაცვაში, თქვა აილინ მატლემ, თავდაცვის პოლიტიკის ექსპერტმა გერმანიის საგარეო ურთიერთობათა საბჭოსთან.
მიუხედავად ამისა, უკრაინის დასავლელ მოკავშირეებს შორის, გერმანია რჩება “უკმაყოფილო მხარეს” კიევისთვის იარაღის მიწოდებაში, თქვა ებერლემ. უკრაინა და ნატოს ზოგიერთი მოკავშირე აკრიტიკებდნენ გერმანიას იმის გამო, რომ არ გაგზავნა მეტი იარაღი და უფრო სწრაფად.
თუმცა, წარსულში, მას შემდეგ რაც გაიზარდა ზეწოლა და პარტნიორებმა, განსაკუთრებით შეერთებულმა შტატებმა და საფრანგეთმა, გამოაცხადეს საკუთარი იარაღის მიწოდება, ბერლინმა მიჰყვა.
ებერლეს თქმით, ეს მიდრეკილება გერმანიის „მრავალმხრივი რეფლექსის“ ნაწილია. უსაფრთხოების საკითხებთან დაკავშირებით, მისი თქმით, გერმანელებს სჯერათ, რომ ისინი „არ შეიძლება ჩაითვალონ, რომ რაღაცებს აკეთებენ საკუთარ თავზე“.
გერმანიის იარაღის ინდუსტრია ბოლო წლებში კლებულობს, ამიტომ მიწოდების საკითხებიც შეიძლება შეშფოთდეს, თქვა მატლემ. თავდაცვის მინისტრმა პისტორიუსმა თქვა, რომ პარასკევს დილით მან ლეოპარდის ტანკების მარაგის აუდიტი გასცა.
გერმანიამ ლეოპარდის რამდენიმე ტანკი გაგზავნა სლოვაკეთში სლოვაკეთის გასააქტიურებლად გარიგების ნაწილი უკრაინაში საბჭოთა პერიოდის საბრძოლო მანქანების გაგზავნა. მაგრამ ბერლინს არ გაუგზავნია გერმანული წარმოების ტანკები პირდაპირ უკრაინაში.
შოლცმა უთხრა პრეზიდენტ ბაიდენს ამ კვირაში სატელეფონო საუბრისას, რომ მას სურდა, რომ შეერთებული შტატები ვალდებულებას აიღოს საკუთარი M1 Abrams ტანკების გაგზავნა უკრაინაშიც. იტყობინება The Post.
ეს არ ჩანს მალე. როგორც ჩანს, ვაშინგტონს ურჩევნია ბერლინი იყოს ის, ვინც წინ წაიწევს. ბაიდენის ადმინისტრაცია ემზადება გამოაცხადოს დაახლოებით 2,5 მილიარდი დოლარის სამხედრო დახმარების პაკეტი, რომელიც სავარაუდოდ მოიცავს ახალ ჯავშანტექნიკას. მაგრამ აშშ-ს თავდაცვის ოფიციალური პირები ამბობენ, რომ აბრამსის ტანკი რთული და ძვირია და მისი რეაქტიული ძრავა უფრო ართულებს საწვავის შევსებას, ვიდრე ლეოპარდი, რომელიც იყენებს დიზელს.
”ჩვენ არასდროს ვაკეთებთ რაღაცას მხოლოდ საკუთარ თავზე, არამედ სხვებთან ერთად, განსაკუთრებით შეერთებულ შტატებთან ერთად”, – თქვა შოლცმა ოთხშაბათს დავოსში, შვეიცარიაში, მსოფლიო ეკონომიკურ ფორუმზე.
გერმანიის მთავრობის სპიკერმა შტეფენ ჰებესტრეიტმა პარასკევს განმარტა, რომ აშშ-ს მიერ აბრამსის ტანკების მიწოდება არ იყო წინაპირობა უკრაინისთვის ლეოპარდების განბლოკვისთვის. მაგრამ მეტი დისკუსია მოკავშირეებს შორის იყო საჭირო, სანამ გერმანია მწვანე შუქს აანთებდა, თქვა პისტორიუსმა.
„ჯერ ვერც ერთი ჩვენგანი ვერ იტყვის, როდის მიიღება გადაწყვეტილება და როგორი იქნება ეს გადაწყვეტილება“.
ამ მოხსენებაში წვლილი შეიტანეს ლავდეი მორისმა, დენ ლამოტმა, ანაბელ ჩეპმენმა, ისააკ სტენლი-ბეკერმა და კარენ დეიანგმა.
