ბალკანეთის მდინარე, რომელიც ცნობილია თავისი განსაცვიფრებელი ბუნებრივი სილამაზით, გადაიქცა გიგანტურ მცურავ ნაგვის გროვად, უამინდობის ფონზე, რომელიც გაუარესდა ხანგრძლივი არასწორი მენეჯმენტით.
ტონა პლასტმასის ბოთლი, დაჟანგული კასრები, მეორადი საბურავები, საყოფაცხოვრებო ტექნიკა, ხის და სხვა ნარჩენები დაგროვდა ბარიერის მიღმა მდინარე დრინაში, ბოსნია-ჰერცოგოვინაში, რომელიც გველებს ტყიან ბორცვებში ეშვება.
ამ ნაგვის დიდი ნაწილი იყრებოდა ცუდად მოწესრიგებულ მდინარის ნაგავსაყრელებში ან უშუალოდ წყალგაყვანილობის გზებში, რომლებიც მიედინება ბალკანეთის სამ ქვეყანაში და გროვდება ღობეების მიღმა, როდესაც ის მიედინება ქვემოთ.
ბოსნიური ჰიდროელექტროსადგურის მიერ დაყენებული ბარიერი, მისი კაშხლიდან რამდენიმე კილომეტრის ზემოთ, ვიშეგრადის მახლობლად, ქალაქ აღმოსავლეთ ბოსნიაში, რომელიც უნებურად გადაიქცა ნარჩენებად, ჩივიან ადგილობრივი გარემოსდაცვითი აქტივისტები.
გასულ კვირას ძლიერმა წვიმამ და უჩვეულოდ თბილმა ამინდმა ბოსნიაში, სერბეთსა და მონტენეგროში მრავალი წყლის გზა გადაიზარდა, დატბორა მიმდებარე ტერიტორიები და აიძულა უამრავი ადამიანი დაეტოვებინა სახლები.
გარემოსდაცვითი ჯგუფის Eko Centar Visegrad-ის დეიან ფურტულას თქმით, „ნაგვის უზარმაზარი შემოდინება“ არ ჩერდება, მიუხედავად კოკისპირული წვიმისა და წყალდიდობის ჩაცხრობისა.
მდინარე დრინა გადის 346 კილომეტრში მთიანი ჩრდილო-დასავლეთ მონტენეგროდან სერბეთისა და ბოსნიის გავლით. მისი მრავალი შენაკადი ცნობილია თავისი ზურმუხტისფერი ფერითა და თვალწარმტაცი პეიზაჟებით.
დაახლოებით 10,000 კუბური მეტრი ნარჩენი, სავარაუდოდ, ბოლო დღეებში დაგროვდა მდინარე დრინას ნაგვის ბარიერს მიღმა, თქვა ფურტულამ.
ამდენივე გაყვანილი იქნა მდ.
“უზარმაზარი გარემოს და ჯანმრთელობის საფრთხე”
ნარჩენების გაწმენდა არ არის საკითხის დასასრული.
ნაგვის გატანას საშუალოდ ექვს თვემდე სჭირდება. მაგრამ ის მთავრდება ვიშეგრადის ადგილობრივ ნაგავსაყრელზე, რომელიც ფურტულას თქმით, არ გააჩნია ქალაქის საკუთარი ნარჩენების დამუშავების უნარიც კი.
”ნაგავსაყრელზე ხანძარი ყოველთვის იწვის,” – თქვა მან და უწოდა იქ არსებულ პირობებს ”არა მხოლოდ უზარმაზარი გარემოს და ჯანმრთელობის საფრთხე, არამედ დიდი სირცხვილია ყველა ჩვენგანისთვის.”
იუგოსლავიის დაშლის შემდეგ 1990-იანი წლების დამანგრეველი ომებიდან ათწლეულების შემდეგ, ბალკანეთი ჩამორჩება დანარჩენ ევროპას, როგორც ეკონომიკურად, ასევე გარემოს დაცვის კუთხით.
ქვეყნებმა მცირე პროგრესი მიაღწიეს ნარჩენების განადგურების ეფექტური, ეკოლოგიურად სუფთა სისტემების მშენებლობაში, მიუხედავად იმისა, რომ ცდილობდნენ ევროკავშირში გაწევრიანებას და მიიღონ ბლოკის ზოგიერთი კანონები და რეგულაციები.
არასანქცირებული ნარჩენების ნაგავსაყრელები მთელ რეგიონში გორაკებსა და ხეობებს აყრიან, ხოლო ნაგვის ნაგავსაყრელი გზები და პლასტმასის პარკები ამშვენებს ხეებს.
მდინარეების დაბინძურების გარდა, დასავლეთ ბალკანეთის ბევრ ქვეყანას სხვა გარემოსდაცვითი პრობლემები აქვს.
ერთ-ერთი ყველაზე აქტუალური არის ჰაერის დაბინძურების უკიდურესად მაღალი დონე, რომელიც გავლენას ახდენს რეგიონის მთელ რიგ ქალაქებზე.
”ხალხმა უნდა გაიღვიძოს მსგავსი პრობლემების გამო,” – თქვა ვიშეგრადის მკვიდრმა რადოს ბრეკალოვიჩმა.
